KOINFEKCJE
Borrelia nie występuje sama!
Kleszcze zawierają dziesiątki mikroorganizmów oprócz borrelii w tym inne rodzaje bakterii, pasożytów i wirusów.
Niektóre organizmy kleszczy nie są patogenne, ale wpływają na zdolność kleszcza do przechowywania i przenoszenia patogenów, czyniąc patogeny
w kleszczu bardziej zjadliwymi. Inne organizmy przenoszone przez kleszcze są patogenne, powodując różne zestawy objawów i komplikując obraz kliniczny:
Babeszjoza: Zakażenie Babesia microti lub duncani może powodować niepokój, dzienne i nocne poty, duszność i bicie serca.
Bartonella Jest chorobą odzwierzęcą wywoływaną przez bakterie z rodzaju Bartonella spp. należące do rzędu Rickettsiales. Chorują na nią ludzie na całym świecie, a zakażeniu ulegają przede wszystkim osoby z osłabionym układem immunologicznym z powodu przewlekłych chorób wyniszczających, zakażeni HCV lub HIV. Obecnie znane są 24 gatunki rodzaju Bartonella. Wśród nich, choroby u ludzi wywołują: B. bacilliformis, B. quintana, B. henselae, B. elizabethae, B. vinsonii subsp. berkhoffi, B. vinsonii subsp. arupensis, B. grahamii B. koehlerae, B. washoensis, B. alsa tica, B. clarridgeiae B. rochalimae, B. tamiae. Bakterie te są małymi, tlenowymi, pleomorficznymi, Gram- -ujemnymi pałeczkami, bytującymi wewnątrzkomórkowo. Powodują one zapalenie wsierdzia, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, naczyniakowatość, zapalenie płuc, plamicę wątrobową, chorobę kociego pazura, zapalenie gałki ocznej.Infekcja wywołana przez te bakterie może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Wykazano także, że i wektorem są kleszcze z rodzaju Ixodes. Wszystkie stadia rozwojowe kleszcza mają zdolność przenoszenia zakażenia.Wykazano, że w kleszczu Ixodes ricinus mogą jednocześnie współwystępować: Bartonella spp., Borrelia burgdorferi sensu lato i pierwotniak Babesia spp. Wdoświadczeniach laboratoryjnych stwierdzono, że dorosłe kleszcze (67%) częściej wywołują zakażenia u szczurów niż nimfy (15%) wszystkimi trzema patogenami . Stwierdzono także, że samce I. pacificus znacznie częściej są zainfekowane Bartonella spp. niż samice i przenoszą: B. henselae, B. quintana, B. washoensis iB. vinsonii subsp. berkhoffii. Ze względu na to, że bakterie te są chorobotwórcze dla ludzi, kleszcze rodzaju Ixodes odgrywają bardzo ważną rolę w przenoszeniu Bartonella spp. pomiędzy zwierzętami i ludźmi . Bakterie z rodzaju Bartonella po wniknięciu do organizmu człowieka ulegają adhezji do komórek nabłonkowych (zwłaszcza śródbłonka naczyń krwionośnych). W przyleganiu tych bakterii do komórek gospodarza uczestniczy klasa białek Taas (trimeric autotransporter adhesins). Następnie na drodze fagocytozy bakterie penetrują do wnętrza komórek śródbłonka gdzie namnażają się w fagosomie. Możliwe jest także aktyno- -zależne przedostawanie się drobnoustroju do wnętrza komórek nabłonkowych, związane z reorganizacją cytoszkieletu.
U ludzi występują różne postaci bartonelozy w zależności od gatunku bakterii, która je wywołuje. B. henselae jest gatunkiem najczęściej powodującym zakażenia u ludzi i głównie jest przenoszona przez ślinę psów i kotów, wnikającą do organizmu człowieka poprzez zadrapanie lub ugryzienie. B. henselae jest przyczyną choroby kociego pazura (cat scratch disease-CSD), będącą łagodną, mającą zdolność do samoograniczenia się chorobą. Pierwsze objawy występują w miejscu zadrapania lub pogryzienia przez kota. Powstała zmiana ma postać grudki, krosty lub pęcherzyka. Następnie w ciągu ok. 14 dni dochodzi do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych (pachowych, pachwinowych, szyjnych podżuchwowych), które stają się tkliwe i mogą wykazywać tendencję do ropienia. Ciężki przebieg CSD oraz powikłania mające miejsce przede wszystkim u pacjentów z obniżoną odpornością
Bartonella spp. – patogen wywołujący choroby oczu Wiele badań wskazuje, że B. henselae może być związana z chorobami oczu. Zdiagnozowano chorobę kociego pazura objawiającą się: zapaleniem nerwu wzrokowego, zapaleniem błony naczyniowej przedniego odcinka oka, ogniskowym zapaleniem naczyń siatkówki lub naczyniówki, zmianami patologicznymi wokół tarczy nerwu wzrokowego, stanem zapalnym w obrębie ciałka szklistego oraz niedrożnością żyłkową lub tętniczkową w obrębie siatkówki . Dotychczas nie wyjaśniono czy B. henselae bezpośrednio powoduje choroby oczu czy są one wynikiem reakcji immunologicznych. Istnieje wiele doniesień na temat chorób oczu związanych z występowaniem B. henselae w organizmie człowieka.
Chlamydia: Zakażenie chlamydią zapaleniem płuc powoduje zapalenie stawów, infekcje górnych dróg oddechowych i zapalenie płuc oraz może przyczyniać się do rozwoju chorób autoimmunologicznych.
Ehrlichioza: Ehrlichioza powoduje objawy grypopodobne, w tym suchy kaszel, zmęczenie, ból mięśni i niski poziom białych krwinek. Obniża również płytki krwi i podnosi aktywność enzymów wątrobowych
Mycoplazma Około 80% kleszczy roznoszących choroby, są nosicielami bakterii powodujących mykoplasmę. Z tego około 1/3 posiada aż trzy jej gatunki. W związku z tym nietrudno o zakażenie tą chorobą poprzez ukąszenie kleszcza, a najbardziej narażone są osoby, które nie podejmują natychmiastowego leczenia. Objawy tej choroby są bardzo różne, od bezobjawowej przez objawy lekkie takie jak infekcje dróg oddechowych, aż po objawy ciężkie infekcji całego organizmu. Dodatkowo nałożenie się kilku chorób jednocześnie może osłabić organizm powodując, że mykoplasma staje się poważnym zagrożeniem dla zdrowia człowieka. Ostry przebieg mykoplasmy może atakować układ nerwowy, mięśnie lub stawy. Niekiedy jej objawy są zbliżone do boreliozy powodując przewlekłe zmęczenie, bezsenność, depresje, bóle głowy, nadpotliwość i wiele innych.
Mykoplasma Genitalium
Mycoplasma genitalium to bakteryjne zakażenie przenoszone drogą płciową. Choroba, jak zresztą większość innych chorób wenerycznych, bardzo często nie daje początkowo żadnych objawów, co utrudnia postawienie prawidłowej diagnozy.Mykoplasma fermentans Mycoplasma fermentans oraz Mycoplasma penetrans są bakteriami powodującymi szereg różnych dolegliwości. Głównie kolonizuje układ odechowy lub moczowo-płciowy powodując różne objawy, często o nietypowym przebiegu oraz falowym nasileniu. Przyczynia się do powstawania stanów zapalnych w obrębie narządów płciowych sprzyjających powstawaniu innych infekcji bakteryjnych lub grzybiczych (np.bacterial vaginosis).
Bakterie te wykrywane są w płynie stawowym osób chorych na zapalenie stawów. Powodują obrzęk, ból oraz niedowład stawu kolanowego, łokciowego, biodrowego i barkowego oraz stawów palców rąk i nóg.
Rickettsia: Zakażenie Rickettsia jest często mylone z grypą, ponieważ wywołuje objawy, takie jak gorączka, nudności i wymioty. U 50-85 procent ludzi powoduje czerwono-plamistą wysypkę na dłoniach. Podobnie jak Ehrlichia, zmniejsza również liczbę białych krwinek i płytek krwi, jednocześnie podnosząc AST i ALT. Uważa się, że Riketsja odgrywa znaczącą, ale niedocenianą rolę w patogenezie boreliozy, wpływając na utrzymywanie się choroby.
Toxoplasma Człowiek zaraża się Toksoplasmoza gondii drogą pokarmową, spożywając pokarm zarażony oocystami (nie umyte owoce i warzywa ) lub mięso z zarażonych zwierząt (forma Toksoplasmy występujące w tkankach.), a także poprzez ręce zabrudzone piaskiem lub ziemią czy transfuzję krwi od nosiciela. Możliwe jest także przekazanie pierwotniaka z matki na płód dziecka (toksoplasmoza wrodzona). Kleszcze i owady kłująco – ssące również są nosicielami Toxoplasmy. Jako koinfekcja boreliozy pierwotniak ten pojawia się u 10-20% chorych.
Objawy toksoplazmozy
Toxoplasma gondii jest szczególnie groźna dla osób z obniżoną odpornością. U osób z prawidłową odpornością przebieg zakażenia jest bezobjawowy lub skąpo objawowy, może także powodować objawy grypopodobne. Objawy toksoplazmozy mogą pojawić się podczas zarażenia pierwotnego lub aktywować się z formy uśpionej w organizmie. Pierwotniak po wniknięciu do organizmu doprowadza do rozpadu komórek i powstawania drobnych ognisk martwicy i ziarniniaków. Toksoplazmoza może przybierać postać węzłową (powiększenie węzłów chłonnych, głównie w okolicy szyi, objawy grypopodobne, bóle głowy i mięśni, gorączka itd.), oczną (zaburzenia widzenia, światłowstręt, ból najczęściej tylko jednej gałki ocznej, nadmierne łzawienie, zapalenie siatkówki i naczyniówki), uogólnioną (bóle i zawroty głowy, zaburzenia równowagi, apatia, ogólne osłabienie, zapalenie mięśnia sercowego, wątroby, jelit, biegunki, krwawienie z dolnych odcinków przewodu pokarmowego
Brucella
Bakterie Brucellii to wewnątrzkomórkowe Gram-ujemne pałeczki tlenowe należące do typu proteobakterii, wywołujace chorobę zwaną brucelozą. Brucella nie posiada rzęsek, otoczki ani nie wytwarza przetrwalników. Występuje w trzech formach: blebsu, L-formy (forma bez ściany komórkowej) oraz biofilmu. Wyróżniamy 5 głównych gatunków które mają swoje rezerwuary zwierzęce: B. abortus (bydło), B.canis (psy), B.melitensis (owce i kozy), B.suis (świnie), B.maris (zwierzęta morskie). Dla człowieka patogenne są pierwsze 4 gatunki, najbardziej chorobotwórcza jest B. melitensis.
Do zakażenia Brucellą może dojść poprzez kontakt ze zwierzętami, kontakt ze skażonymi wydzielinami zwierząt (mleko, krew, wody płodowe), poprzez spożycie żywności skażonej Brucellą, poprzez ukąszenia kleszczy i owadów kłująco-ssących takich jak komary, pchły oraz wszy. Jako koinfekcja boreliozy pojawia się u ok. 5% chorych. Na brucelozę często chorują również osoby związane zawodowo ze zwierzętami – rolnicy, lekarze weterynarii, pracownicy rzeźni oraz pracownicy laboratorium.
Objawy brucelozy
Objawy u ludzi najczęściej mają charakter podobny do grypy – gorączka, osłabienie, bóle głowy, bóle mięśni, dreszcze. W cięższych przypadka może dojść do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego lub zapalenia wsierdzia. Do charakterystycznych objawów możemy zaliczyć również „strzelanie” stawami, poty, ból pleców oraz utratę masy ciała. Duże znaczenie przypisuje się infekcjii bakterią Brucellii jako podłoża Stwardnienia Zanikowego Bocznego (SLA, ALS).
Diagnostyka brucelozy testami serologicznymi nie jest prosta, ponieważ ciężko odróżnić reakcje swoiste od reakcji krzyżowych. Reakcje krzyżowe są powodowane przez drobnoustroje o podobnej budowie antygenowej do Brucelli. Zaliczamy do nich między innymi Escherichia Coli, Salmonella sp. oraz Yersinia enterocolitica. Najskuteczniejszą metodą laboratoryjną wykrycia patogenu jest izolacja i hodowla na podłożu selektywnym.
Yersinia
Yersinia Jest Gram-ujemną pałeczką należącą do enterobakterii. Pierwsze jej szczepy zostały wyizolowane w latach 60. XX wieku. Wyróżniamy 12 gatunków tej bakterii, najbardziej patogenne dla człowieka są 3 gatunki: Yersinia enterocolitica, Yersinia pseudotuberculosis oraz Yersinia pestis. Choroba wywołana przez Yersinie enterocolitica to jersinioza. Choroba wywołana przez Yersinie pseudotuberculosis to rodencjoza (inaczej zwana gruźlicą rzekomą). Yersinia pestis wywołuje dżumę. Yersinia bytuje w błonach śluzowych jelita cienkiego i węzłach chłonnych, atakuje makrofagi.
Jersiniozą i rodencjozą możemy zarazić się na wiele sposobów. Zarażają nas zwierzęta hodowlane, dzikie zwierzęta, psy, koty oraz gryzonie. Do zakażenia może również dojść poprzez zanieczyszczoną żywność (w szczególności przez wieprzowinę skażoną kałem świni), wodę a także glebę. Zdarzają się także przypadki zakażenia Yersinią poprzez transfuzje krwi. Bardzo częstym powodem zarażenia bakterią jest ugryzienie przez zainfekowanego kleszcza. Yersinia jest jedną z wielu koninfekcji Borrelii, pojawia się u około 20% chorych na boreliozę.
Objawy infekcji bakterią Yersinii
Główne objawy zakażenia to zatrucie pokarmowe, problemy z jelitami w tym zapalenie węzłów chłonnych krezki jelitowej oraz zapalenie końcowego odcinka jelita cienkiego i kątnicy. Ten objaw może zostać mylnie rozpoznany jako zapalenie wyrostka robaczkowego, sarkoidoza, choroba Leśniowskiego-Crohna lub pasożyty. Yersinia może rozprzestrzenić się naczyniami krwionośnymi poza układ pokarmowy i doprowadzić do zapaleń ropnych między innymi zapalenia gardła, płuc, stawów, opon mózgowo – rdzeniowych lub zapalenia pęcherza. W stanie przewlekłym zakażenia Yersinią pseudotuberculosis możemy zaobserwować objawy podobne do gruźlicy. Stąd pochodzi jej nazwa – gruźlica rzekoma. Choroba może przybrać postać posocznicową (septyczno-durowa) natomiast występuje ona rzadko i ma bardzo ciężki przebieg (śmiertelność ok.50%). Postać posocznicowa występuje przeważnie u osób chorych na cukrzycę, marskość wątroby, u osób z podwyższoną ilością żelaza w surowicy oraz u osób starszych z obniżoną odpornością. Do postaci pozajelitowej zaliczamy rumień guzowaty, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie naczyń krwionośnych. Do powikłań wywołanych Yersinią zaliczamy rumień guzowaty na przedniej powierzchni podudzi oraz zapalenie stawów.
